Paluch sztywny. Czym jest i jak go leczyć?
Paluch sztywny to obok palucha koślawego jedno z najczęściej występujących schorzeń pierwszego stawu śródstopno-paliczkowego. Do występowania tej choroby przyczynia się proces zwyrodnieniowy stawów palucha. Dochodzi do ograniczenia ruchomości w obrębie stawu palucha. Konieczne jest podjęcie stosownego leczenia palucha sztywnego, aby nie doszło do zesztywnienia stawu.
Paluch sztywny: przyczyny
Jak już zostało wspomniane, przyczyną schorzenia są zmiany zwyrodnieniowe stawu śródstopno-paliczkowego, do których dochodzi z powodu różnych czynników, w tym m.in.:
- ostrych urazów w obrębie palucha (np. na tle przebytych złamań stawowych i stłuczeń w obrębie palucha),
- mikrourazów palucha (które początkowo nie dają żadnych dolegliwości; przypadłość ta dotyczy przede wszystkim sportowców),
- chorób zapalnych obejmujących staw śródstopno-paliczkowy palucha (np. reumatoidalne zapalenie stawów),
- nieodpowiedniego dopasowania powierzchni tworzących staw śródstopno-paliczkowy,
- uniesienia pierwszej kości śródstopia (płaskostopie, paluch koślawy),
- noszenia nieprawidłowego obuwia.
Paluch sztywny: objawy
Większość pacjentów, którzy trafiają do lekarza z paluchem sztywnych, skarży się przede wszystkim na bardzo silny ból stawu śródstopno-paliczkowego dużego palca podczas chodzenia. Dolegliwości są niekiedy tak duże, że chorzy starają się chodzić na zewnętrznym brzegu stopy. To z kolei może prowadzić do przeciążeń mięśni i stawów kończyny dolnej i kręgosłupa. Odczuwalne jest też znaczące ograniczenie zgięcia grzbietowego palucha. Jednocześnie kształt palucha nie odbiega od normy, z wyjątkiem poszerzenia obrysu stawu. Mogą też pojawiać się obrzęki i zaczerwienienie stawu.
Zachowawcze leczenie palucha sztywnego
Leczenie zachowawcze (nieinwazyjne) ma na celu spowolnienie procesu postępowania choroby. Przede wszystkim stosuje się odpowiednie ortezy, które wspomagają naturalny ruch przetoczenia stopy podczas chodzenia. Konieczne jest również zastosowanie odpowiedniego obuwia (np. ze sztywną podeszwą typu roller) lub wkładek ortopedycznych, które odciążają pierwszy promień stopy. Oprócz tego zalecane są zabiegi o działaniu przeciwbólowym, terapia manualna, odpowiednie ćwiczenia mające na celu rozluźnienie aparatu mięśniowego stopy itp.
Operacyjne leczenie palucha sztywnego
W przypadku braku lub niewielkiej poprawy po zastosowaniu terapii zachowawczej, możliwe jest wdrożenie leczenia operacyjnego. Kwalifikacja do zabiegu operacyjnego odbywa się na podstawie analizy zdjęć RTG, informacji dotyczących poziomu aktywności pacjenta, a także jego oczekiwaniami co do efektywności podjętych działań. Leczenie operacyjne palucha sztywnego ma na celu skuteczne zniwelowanie dolegliwości bólowych, umożliwienie swobodnego chodu, a nawet uprawiania sportu. Do najczęstszych zabiegów zaliczamy:
- cheilektomię - usunięcie wyrośli kostnych powstałych w wyniku zmian zwyrodnieniowych oraz wygładzenie krawędzi stawu,
- artrodezę - usztywnienie stawu śródstopno-paliczkowego,
- endoprotezoplastykę stawu śródstopno-paliczkowego palucha.